Mevki, kıdem, yaş, sektör, hatta mevsim gibi iş bulma süresini etkileyen onlarca faktör var. Uzmanlar, bu faktörler paralelinde yeni dönemde ortalama iş bulma süresinin uzadığını söylüyor. Onlara göre, yeni bir iş için en iyi ihtimalle 6 ay, belki de 1 yıl beklemek zorunda kalınabilir. Ancak, şanslılar da var. Enerji, perakende, bilişim gibi parlayan sektörlerde çalışanlar, yüksek ücret beklentisi olmayanlar ve uzmanlığı satış, mağaza yöneticisi, yazılım gibi talebi yüksek bir alanda olanlar nispeten daha kısa sürede iş bulabiliyor.
Bundan 2 yıl önce, yıllık kazancı 200 bin dolar olan bir satın alma müdürü, işinden ayrıldığında yenisini ortalama 2 ayda bulabiliyordu. Şimdi ise çok iyi bir CV’ye sahip olsa da çoğu zaman 4 ay bekliyor. Genel müdür yardımcısı, genel müdür ve CEO adaylarında ise iş bulmak, çoğu zaman orta kademelere göre daha uzun sürüyor.
“İş bulma süresi 45 yaş üstünde ve 25 yaş altında uzuyor” diyen insan kaynakları danışmanı Yücel Atış, 2006 ile karşılaştırıldığında bu yıl, orta ve üst düzey yönetici kademelerinde iş bulma süresinin 2 katına çıktığını söylüyor. Atış’ın verdiği örnek de çarpıcı: “Ekonominin çok hareketli olduğu 2006 ila 2007 yılları arasında yöneticiler, 4 hafta içinde birden fazla teklif alabiliyorken bugün 6 ay içinde hiç teklif alamayan orta ve üst düzey yöneticiler bulunuyor. Finansman, satın alma, pazarlama müdürlerinin teklif bekleme süreleri 4 aya kadar uzayabiliyor.”
Sadece Atış değil, Türkiye’nin en ünlü insan kaynakları danışmanları da iş bulma sürelerinin dikkat çekici bir biçimde uzadığı görüşünde. Uzmanlara göre, hemen her sektör ve pozisyonda iş bulmak daha uzun ve zorlu bir süreç gerektiriyor. Eskiden bir veya maksimum iki mülakatla işe alınan çalışanlar, artık çok daha fazla mülakattan geçmek, birtakım testler ve değerlendirme süreçlerine katılmak durumunda.
Süre 6 Aya Çıktı
Pozisyonların seviyesi yükseldikçe iş bulma süresi uzuyor. Özellikle bu durum, üst düzey yönetici pozisyonlarında daha yaygın. Yönetim kurulu üyesi, CEO ve genel müdür bulma konusunda danışmanlık veren şirketlerin hemen hepsi, orta veya üst düzeyden ayrılmış bir yöneticinin en erken 2 ila 6 ayda yeni iş bulabildiğini söylüyor. Ancak bu süre, inşaat, tekstil, ilaç, otomotiv gibi bazı sektörlerde 1 yıla kadar çıkabiliyor. Tabii yeni iş için beklenen süre deneyim, pozisyon ve sektöre bağlı olarak da değişebiliyor. “İlaç sektöründe uzmanlaşmış üst düzey bir yöneticinin deneyimlerini kullanıp çalışabileceği sınırlı sayıda şirket var” diyen Oneworld Consulting Başkanı Tim Bright, bundan dolayı bir yöneticinin iş bulma süresinin daha uzun zaman alacağını söylüyor.
Aynı zamanda iş bulma süresi, yılın hangi zamanında iş arandığına bağlı olarak da değişebiliyor. Örneğin, insan kaynakları danışmanlarına göre yazın iş bulma süresi kış mevsimine oranla daha uzun olabiliyor. Bundan dolayı da uzmanlar, yaz mevsiminde iş aranmasını pek tavsiye etmiyor.
40-45 Yaş Avantajlı
Peki orta ve üst düzey yöneticiler arasında en kolay kimler iş buluyor? Sadece üst düzey pozisyonlara yönelik seçme ve yerleştirme yapan Boyden Türkiye Başkanı Özlem Ergün, bu seviyede en kolay 40-45 yaş aralığındaki yöneticilerin iş bulduğuna dikkat çekiyor. Ancak, orta veya üst kademeden ayrılmış bir yönetici için çok sayıda pozisyon olmadığından yeni bir iş bulmak 2 ila 6 ay bir zaman alıyor. Ergün’ün bir önemli tespiti de özellikle telekomünikasyon ile bilgi teknolojilerinde çalışan üst düzey yöneticilerin, sadece bu sektörlere danışmanlık veren ofislerinin hızlı çalışmasından dolayı daha kısa sürede iş bulabilmeleri. Öte yandan bankacılık sektöründe de orta kademede iş bulma süreleri diğer sektörlere oranla daha kısa. Antal International Network Ülke Müdürü Göknur Gezer Akman da dışarıdan iş teklifi gelmediği sürece yöneticilerin ortalama 6 ayda iş bulduğunu belirterek, şöyle devam ediyor:“İş arayanlar, genellikle pazarlık yapabilecek durumda olmuyor. Bu nedenle belli bir süre kendi istedikleri özellikleri sorgulasalar dahi bir süre sonra olana razı olmak durumunda kalabiliyorlar. Bu süre ise 6 aya kadar uzayabiliyor.”
Gelişen Sektörlere Dikkat
Enerji gibi çok hızlı gelişen sektörlerde çalışan yöneticiler, daha kısa sürelerde iş bulabiliyor. Ancak süre, daha niş sektör ve pozisyonlarda ciddi biçimde uzuyor.
İş bulma sürelerinin nispeten daha kısa olduğu sektörlerin başında ise hiç kuşkusuz perakende, enerji, maden, bilişim, hızlı tüketim, bankacılık, bireysel emeklilik, sağlık hizmetleri ve eğitim geliyor. Prometheus Genel Müdürü Yücel Atış, bankacılıkta şubeleşme trendinin sürmesi hem operasyon hem pazarlama pozisyonlarına alımların devam ettiğini, bunun da iş bulma sürelerini ciddi biçimde kısalttığına dikkat çekiyor. Atış’ın verdiği bilgiye göre, marketlerde tüm pozisyonlar, perakende de mağaza elemanları ve yöneticileri en çok 1 ayda yeni iş bulabiliyor.
Yurtiçi inşaata dayalı pozisyonlar, inşaata dayalı yan sanayiler, sanayi ve üretim eleman talebinin çok azaldığı sektörler olarak öne çıkıyor.
Şanslı Pozisyonlar da Var
Orta ve üst düzeyde ise CFO ve insan kaynakları direktörlüğü gibi bazı pozisyonlar diğerlerine göre daha avantajlı. Bu pozisyonların birinde çalışan yöneticiler, daha kısa sürelerde iş bulabiliyor.
İş bulma süresinin en kısa olduğu pozisyonların başında ise her zaman olduğu gibi satış kadroları var. Pembe Candaner’in de dikkat çektiği gibi satış, finansal kontrolör, analist, yönetici asistanı, java uzmanı, iş geliştirme müdürü, mağaza elemanı, çağrı merkezi çalışanları, yurtiçi ve dışı yer bulma ve kiralama uzmanı gibi sıkça talep edilen alanlarda çalışanlar 2 ay gibi çok kısa sürelerde iş bulabiliyor.
Korn Ferry Yönetici Ortağı Orhan Kemal Alver, ekonominin iyi olduğu dönemde, çok niş olmayan bir endüstri veya fonksiyonda çalışan yöneticilerin yeni iş bulmasının 3 ay zaman alacağını söylüyor. Aygaz’ın eski genel müdürü Mehmet Ali Neyzi’yi örnek gösteren Alver, “Mehmet Ali Neyzi, Aygaz’ın genel müdürüydü. Ayrıldıktan çok kısa bir süre içinde yine enerji sektöründe, bu kez Zorlu Enerji’de tepe bir role geldi” diyor.
Ancak, üst yönetimde iş bulma süresini etkileyen bir başka önemli nokta da yıllık maaşı 500 bin YTL seviyesindeki yöneticilerin genellikle transfer yoluyla iş değiştirebilmeleri. Zaten işten ayrılmış olanlar için üst düzey pozisyonlar çok sık açılmadığından yeni bir teklif almak da çok daha uzun sürebiliyor. Bu durumda ise Göknur Akman’a göre iş, insan, ürün, yatırım ve finans yönetimindeki birikimlerini global bir bakış açısıyla birleştiren yöneticiler ön plana çıkıyor ve dolayısıyla süre kısalabiliyor.
En Hızlı Kim İş Buluyor?
İşsiz kalındığında, yeni bir iş için en şanslı olan grubun başında ise danışmanlara göre, yöneticilerden çok, 2-5 yıl deneyimli uzman kadroları var. Yeni mezun ve orta ve üst düzey yöneticilere göre daha hızlı iş bulan bu grup, satış, finans ve pazarlama gibi pozisyonlarda ortalama 2 ayda iş bulabiliyor. Satış ve perakende alanlarında çalışanlarında ise bu süre 1 aya kadar inebiliyor. Birkaç yıl deneyimli uzmanların, yöneticilere göre daha hızlı iş bulmasında hem bu pozisyonlardaki talep fazlası hem şirketlerin maliyetleri düşürme talepleri etkili oluyor. Özellikle 2-5 yıl deneyimli, yabancı dil bilgisi olan kişilerin iş bulma süresinin diğer çalışanlara oranla daha kısa olduğunu söyleyen Tim Bright, “Deneyim süresinin uzamasıyla birlikte iş bulma süresi de artıyor” diyor. Ağırlıklı olarak bankacılık sektöründe işe yerleştirme yapan Bright, şöyle konuşuyor: “Bankacılık sektöründe son yıllardaki hızlı büyüme ve şubeleşme nedeniyle özellikle ara kademelerde, satış pazarlama pozisyonları için eleman alımları arttığından bu pozisyonlar için iş arayan kişilerin iş arama süresi kısalıyor.”
İçeriden Terfi Etkiliyor mu?
Bankacılıktan perakendeye kadar pek çok sektörde terfilerin şirket içinden yapılmaya başlanması da iş bulma sürelerini uzatan bir başka önemli etken. Örneğin, kalifiye yöneticiye çok büyük talebin olduğu bilişim sektöründe bile orta veya üst düzey yöneticiler için iş bulmak daha az deneyimli bilişimcilerden daha zor olabiliyor. Bunun temel nedeni, diğer sektörlerde olduğu gibi şirket içinden yapılan atamaların artması. Bu durumda bilişimde orta ve üst düzey yöneticilerinin iş bulmalarının en az 6-8 ay aldığını söyleyen Inproda Genel Müdürü Günnur Aktoros, şöyle değerlendiriyor: “Boşalan orta ve üst düzey pozisyonlara genelde şirket içinden yönlendirmeler oluyor. Bunun bir sonucu olarak, aktif iş arayışında olan yöneticilerin iş bulması, piyasanın da durumuna göre yaklaşık 6-8 ayı bulabiliyor. Ancak, bilişimde yeni nesil teknolojilerin kullanımıyla yazılım ve satış kadroları içinde hareketlenmeler daha hızlı. Bu alanda deneyimli, özellikle 2-5 yıl deneyimli yazılımcı ve satış uzmanlarının iş bulma süresi, diğer pozisyonlara göre çok daha kısa oluyor.”
Aramada Yaş Önemli Kriter
Uzmanlara göre, Türkiye’de cinsiyetten çok yaş, iş bulma sürecini belirliyor. Şirketler, iyi eğitimli ve tecrübeli yöneticilerin aynı zamanda genç olmasını istiyor. Uzmanlara göre, çoğu şirket 35 yaşını geçmiş yöneticilerle çalışmak istemiyor. Hatta çok başarılı adaylar, sırf yaşları büyük olduğu için kolayca elenebiliyor. Şirketlerin büyük bölümünde 35 yaş takıntısı olduğunu düşünen Oxygen Consultancy Tüketici Ürünleri ve Hizmetleri Sektör Müdürü Cana Erkmen, “30-35 yaşın üstünü geçenlerin iş bulmada zorlandıkları açıkça görülüyor” diyor. Erkmen, orta kademe yönetici pozisyonları için bile bazen 30 yaşını geçmemiş adayların tercih edildiğini söylüyor.
Tim Bright, CEO pozisyonları için bile yaşın önemli olduğunu belirtiyor. Bright’ın gözlemine göre, eğer CEO adayı 50 ya da 55 yaşını geçmişse şirketler, bu kişileri işe alma konusunda çok da istekli davranmıyor.
Bu durum teknoloji şirketlerinde ise daha çok hissediliyor. Sadece bilişim sektöründe yönetici bulan Günnur Aktoros, “Üst yönetim pozisyonları olmadıkça 35 yaş üstü çalışanlar genelde bilişim şirketleri tarafından tercih edilen kişiler olmuyor” diye konuşuyor.
Yüksek Ücret Süreyi Uzatıyor
Özellikle şirketler, ücretin artan maliyet etkisini bu dönemde daha fazla hissediyor. Dolayısıyla kişinin ücret beklentisi de iş bulma süresinin uzayıp kısalmasında belirleyici rol oynayabiliyor. Pembe Candaner’in de söylediği gibi ücret konusunda esnek olan adaylar iş bulma süresini 5 haftaya kadar düşürebiliyor.
Orhan Alver de maaşın iş arayışında ciddi bir sorun olduğunu görüşünde. “Son dönemlerde Türkiye’de önemli ölçüde artan tepe yönetici maaşları, farlı sektörlere gidildiğinde ciddi bir sorun olabiliyor” diyen Alver, buna örnek olarak da ilaç sektörünü gösteriyor. “İlaç genel çalışma şartları ve ücretler konusunda, birçok endüstriye göre çok daha iddialı olduğundan, bu sektörde çalışmış olan bir yönetici, bankacılık sektörü dışında karşılaştığı birçok fırsatı aynı ücreti seviyesini elde edemediği için reddetmek durumunda kalabiliyor” diyor. Dolayısıyla ücret konusunda uzmanlara göre, gerçekçi beklentileri olan ve pazar koşullarını iyi takip eden yöneticiler iş bulma süresini daha iyi yönetebiliyor. Gerçek dışı beklentiler ise bu süreci uzatmaktan başka bir işe yaramıyor.
Yeni Mezunlar Çok Bekliyor
Üniversite Mezunları Arayışta
Artık, bankalar ve büyük holdinglerin yönetici adayı (MT) alımları dışında yeni mezunlara talep gösteren şirkete pek rastlanmıyor. Bu da, yeni mezunların iş bulma sürecini daha da zorlaştırıyor. Prometheus Danışmanlık şirketinin Kasım-Aralık 2007 ile Ocak-Şubat 2008 dönemleri arasında yaptığı araştırma da bu görüşü destekliyor. 2007’de üniversiteden mezun olmuş ve iş arayan 600 genç üzerinde yapılan araştırma, gençlerin yüzde 53’ünün 6 aydan fazla süredir aktif olarak iş aradığını ortaya koyuyor.
Gençlerin Eğilimi Nasıl?
2007 yılının ikinci yarısından itibaren şirketlerin eleman almak konusunda daha muhafazakar olduklarını söyleyen Prometheus Genel Müdürü Yücel Atış, “İş bulma süreci uzadıkça aktif iş arayan sayısının artması, gençleri daha çetin bir rekabetin içine sokuyor” diye konuşuyor. Şirketin araştırmasının gösterdiği bir başka önemli sonuç da gençlerin iş arayışında, “Ne iş olsa yaparım” veya “İşsiz kalmaktansa bir işe gireyim” yaklaşımını taşımadıkları. Özellikle iş arama süreleri 6 ayın altında olanlarda seçicilik baskın bir özellik olarak ortaya çıkıyor. İş arama süreleri uzayanlarda işe girme önceliği, şirket seçiminin önünde yer alıyor.
Esra Taştan /Grafton Türkiye Genel Müdürü
“Süre Yurtdışına Göre Daha Uzun”
Standartlar Belli
Türkiye’de iş bulma süreleri, yurtdışına göre çok daha uzun. Öncelikle yurtdışında işsizlik oranları, Türkiye’ye göre daha düşük. Bu da işverenlerin aradıkları özelliklerde daha az sayıda aday bulabilmelerine neden oluyor. Böylece uygun kişi bulunduğunda, onu kaçırmamak için mülakatlar hemen gerçekleştirilip hızlı karar verilmesi sağlanıyor. Ayrıca, yurtdışında yapılacak işin tanımı, ücret, sosyal imkanlar Türkiye’ye göre çok daha standart.
Mülakat Etiği
İş arayanların, hatta hali hazırda şu an için iş aramayan kişilerin bile danışmanlık firmalarıyla ilişkilerini çok iyi tutmasında fayda olduğunu düşünüyorum. Ayrıca Türkiye’de, özellikle son zamanlarda adaylar arasında gözlemlediğim bazı yanlış tutumlar var. Örneğin, bir mülakata hiç haber vermeden gelmeyenler var. Bu tür davranışlar, özellikle yeni mezunlar ve gençler arasında çok yaygın. İş arayanlar, iş etiğine uygun davranışlarda bulunmaya dikkat ederlerse iş bulma sürelerinin daha da kısalacağını düşünüyorum.
Yücel Atış / Prometheus Danışmanlık Genel Müdürü
“İş Bulma Süresi 2 Kat Uzadı”
Ceo’larda 6-8 Ay
İş bulma süresi, 2007 yılının ağustos ayından itibaren uzamaya başladı. 2006 yılında bir finansman müdürü 2 ay içinde iş bulabilirken bu oran, 2007 yılı sonu ve 2008 baz alındığında 4 aya kadar uzadı. Üst yönetimde ise bu süre 3-6 ay aralığında değişiyor. Örneğin, genel müdür yardımcısı, genel müdür ve CEO adaylarının iş bulma süreleri 6-8 aya uzadı. Bu pozisyonlarda sürelerin uzamasının nedeni, şirketlerin, yüksek ücret paketi taşıyan pozisyonları doldurmakta acele etmemelerinden kaynaklanıyor. Buna kısaca maliyet etkisi diyebiliriz. Dışardan doldurmak yerine içerden kaydırmalar ve iş zenginleştirme bu dönemde daha çok tercih ediliyor.
Kadınların İşi Daha Zor
1975 ve sonrası doğumlu daha donanımlı yeni nesil yöneticilerin daha hırslı ve kariyer odaklı olması 45 yaş üstündekilerin iş dünyasında zorlanmalarına yol açıyor. İş bulma süresi, 45 yaş üstünde ve 25 yaş altında uzuyor. Kadın yöneticiler ise erkek meslektaşlarına göre daha şanssız. 40 yaşından itibaren iş bulma süreleri uzamaya başlıyor. Bu da, kadınların iş hayatından çekilme sürecini hızlandırıyor. Bu özellikle üretime dayalı sektörlerde öne çıktı. Ayrıca, hizmet sektöründe çalışan orta ve üst düzey yönetici kadınların alttan gelen yeni nesil tarafından rekabete zorlanmaları onları iş hayatından uzaklaştırıyor.
Danışmanlar Ne Öneriyor?
Sıkı Takip
Fortune Danışmanlık’tan Ayşen Arıduru, “Kariyer sitelerindeki ilanları sıkı şekilde takip edip, danışmanlık şirketleriyle olan iletişimi güçlü tutun. Kişisel ilişki ve bağlantılarını sonuna kadar kullanın” önerisinde bulunuyor. Boyden’den Özlem Ergün ise iş bulmanın bir sistem çerçevesinde yönetilmesini ve tesadüflere bırakılmamasını söylüyor ve ekliyor, “Pazar koşullarını takip edip, sahip olduğunuz sosyal ağları güçlendirin.”
Pozisyona Dikkat!
“Öncelikle, inanarak iş aramalarını öneririm” diyen Eğitişim’den Berin Tavman, bilgisayar başında her pozisyona başvurarak, kısa sürede geri dönüş beklemenin yanlış olduğunu savunuyor. Inproda’dan Günnur Aktoros, adayların kendilerini iyi ifade edecek CV’ler hazırlamasını ve uzmanlık alanlarının iyi vurgulanmasını tavsiye ediyor.
İş İşte Bulunur!
Oneworld Consulting’ten Tim Bright, sorumluluk projelerinde yer alarak “network” geliştirmenin faydasına dikkat çekiyor. Bright, “Hali hazırda çalışırken de network oluşturmak önemli” diyor. Prometheus Genel Müdürü Yücel Atış, istenilen iş bulununcaya kadar beklemek yerine, onları kabul eden ve isteyen şirketi kabul edilmesini öneriyor. Atış, iş bulmadan işten ayrılmayı ise tavsiye etmiyor.
Capital, Ağustos 2008
Ayçe Tarcan Aksakal, aksakal@capital.com.tr
Source of this article;
http://www.capital.com.tr/arama-suresi-1-yil-mi-haberler/20298.aspx