ONEWORLD HABERLER

YKC/Bosphorus Relocation adlı, yabancılara danışmanlık hizmeti veren şirketin Genel Müdürü Yasemin Kunze Concewitz, kriz nedeniyle Türkiye’den de ayrılan birçok ekspat olduğunu ve ifade ediyor. Concewitz’e göre ülkesine geri dönen ekspatların sayısı, yakın gelecekte daha da artacak.

Türkiye’ye gelen yabancı çalışanlara danışmanlık hizmeti veren Concewitz, bu kişilerin Türkiye’ye yerleşmesinden yaşayacakları evi bulmaya, çocuklarını okula kaydettirmekten ihtiyaç anında doktor ve hastane gibi sağlık hizmeti teminine kadar kapsamlı bir hizmet veriyor. Concewitz, kriz nedeniyle şirketlerin maliyetleri yüksek olan ekspatları Türkiye’den çektiğini belirtiyor.

Bilindiği gibi çokuluslu şirketlerin elçileri ‘ekspatlar’, yerleşik oldukları ya da doğdukları ülkeleri terk ederek uluslararası bir şirket adına, dünyanın başka bir yerine çalışmaya gidiyor ve ortalama iki - üç yıl kalarak farklı bir deneyim yaşıyorlar. Tabii karşılığında da yüksek maaşlar ve cazip yan haklar alıyorlar. Ancak global kriz, çalıştıkları şirketler adına yurtdışında görev ve sorumluluk yüklenen ekspatların hem olanaklarını hem de gittikleri ülkede kalış sürelerini etkilemeye başladı.

Avustralya’nın önde gelen online yayınlarından The Australian’da yayınlanan bir haber, değişimle ilgili somut verilere dayanıyor. Habere göre İngiltere’de çalışan Avustralyalı ekspatların 2 bin 700’ü, ekonomideki kötüye gidiş nedeniyle geçtiğimiz ay ülkelerine geri döndü. Bu rakam, İngiltere’de bulunan Avustralyalı ekspatların yüzde 63’üne denk geliyor. Ülkelerine geri dönen ekspatların ağırlıklı olarak bankacılık ve finans sektörlerinde çalıştığı belirtiliyor.

Yasemin Kunze Concewitz’e göre ekspatların ülkelerine geri dönüşlerinin arkasındaki en önemli neden, şirketlerine yarattıkları maliyetler. Türkiye’de bulunan üst düzey bir ekspatın maliyeti yıllık ortalama 250 ila 300 bin dolar arasında değişiyor. Tabii buna maaşlara yansıtılan ekstra ödemeler dahil değil. Ekspatlara sağlanan olanaklar arasında ev kirasının karşılanması, çoğu zaman özel şoförlü bir araç ve çocukların eğitim masraflarının yanı sıra seyahat giderleri ve özel sağlık sigortası yer alıyor. Ancak yaşanan küresel ekonomik krizle birlikte bu olanaklarda ‘kısıntı’ yaşanmaya başladı.

Uluslararası şirketlere danışmanlık hizmeti veren OneWorld Consulting firmasının yönetici ortağı Tim Bright, krizle birlikte ekspat profilinde yaşanan değişime dikkat çekiyor. Şirketlerin artık orta kademe yöneticileri yurtdışına göndermeyi tercih ettiğini, bunun arkasında yatan başlıca nedenin yüksek maliyetler olduğunu iddia ediyor: “Yurtdışına gönderilmek artık bir gelişim fırsatı olarak gösteriliyor. Bu nedenle de orta kademe yöneticiler ya da yönetici adayları, daha küçük kazanç paketleriyle gönderiliyor. Artık eskiden tanınan yan menfaatler de yok. Örneğin artık yurtdışına gönderdiği çalışanının yalnızca ev kirasını karşılayan şirketler var.”

Süre kısalıyor
Kriz yalnızca ekspatlara tanınan hakları değil, gittikleri ülkelerde kaldıkları süreyi de etkileyecek gibi görünüyor. Bright ve Concewitz’in ortak görüşüne göre ekspatların yabancı ülkede kalma süreleri yalnızca projeyle sınırlı olacak. Bu da, gittikleri ülkede ortalama iki–üç yıl kalan bir ekspatın altı ila 18 ayda ülkesine geri dönmesi anlamına geliyor.

Bright’ın dikkat çektiği bir diğer nokta ise krize yabancı bir ülkede yakalanan ekspatın, kendi ülkesine dönemeyebileceği yönünde. Bright bu düşüncesini şu şekilde açıklıyor: “Bilindiği gibi birçok ekspat, ülkesine dönüşte terfi ya da yeni bir departmanın sorumluluğunu alma hakkı kazanır. Ancak kriz nedeniyle zor günler yaşayan şirketlerin çoğu, kapasite düşürerek ya da departman kapatarak küçülme yolunu tercih ediyor. Bu nedenle şirketi küçülme yaşayan bir ekspatın, şirket merkezinde gerekli kadro bulunamadığı ya da şirketteki bağlantılarını yitirmesi nedeniyle gittiği ülkede daha uzun süre kalması gerekebilir.”

Kriz ekspatların yan hakları ve yabancı ülkede kalma sürelerini etkilediği gibi dolaşım haritalarını da değiştirecek gibi görünüyor. Avrupa ve Amerika ekonomilerinde yaşanan daralma nedeniyle önümüzdeki dönemde ekspatların Türkiye ve Ortadoğu’ya kaydırılacağı da uzmanların tahminleri arasında.

Uzmanlardan ekspat tahminleri
- Hem Türkiye’ye hem de diğer ülkelere gönderilen ekspatların bir kısmı ülkelerine geri çağırılacak.
- Yan haklar, yüksek maliyetler nedeniyle daralacak.
- Bir ülkede kalma süresi ortalama iki - üç yıldan 6 - 18 aya düşecek.
- Şirket merkezlerinde yaşanan küçülme nedeniyle bazıları da ülkelerine dönemeyebilir.
- Üst düzey yöneticiler yerine daha alt seviyede çalışan yönetici adayları ekspat olarak gönderilecek.
- Yol haritaları değişecek. Türkiye, Ortadoğu ve Kanada güvenli ülkeler olarak öne çıkacak.